Dinlediğin bir şarkının ufak bir parçasını aklından çıkaramıyor musun? Hepimizin başına gelen bu durum, bir şarkının 5-10 saniyelik bir kısmının bazen saatlerce aklımızda çalması; “Kulak Düğümü” ismiyle de bilinen bir fenomen. “Proceedings of the 10th International Conference on Music Perception and Cognition” araştırmasına göre insanların %91’i haftada bir kez bu olaya maruz kalırken %25’i ise günde bir kereden fazla bu durumu yaşıyor.
Kulak Düğümlerinin Sebebi Hala Net Olarak Bilinmiyor
Ne kadar güncel yaşanıyor olursa olsun, bu duruma sebep olan unsur net olarak bulunabilmiş değil. Kulak düğümleri doğası gereği gayri ihtiyari olarak ortaya çıktığı için bilimsel olarak analiz etmek neredeyse imkânsız. Şu ana kadar yapılan araştırmalarsa binlerce kişinin tuttuğu günlüklerdeki bilgilere dayanmakta. Bu günlüklerse her zaman tutarlı bilgiler sağlayamayabiliyor; denekler ne kadar süre bu duruma maruz kaldıklarını ya da neyin sebep olduğunu her zaman doğru şekilde aktaramayabiliyor.
Müzik Belleğimizin En Derin Noktasına Kadar İşlenmekte
Nöroloji uzmanı Oliver Sacks’ın kitabında belirttiği üzere bu durum genel olarak beynimizin müziğe olan karşı konulamaz hassasiyetinin bir sonucu. Müzik yapısı gereği sürekli tekrar üzerine kurulu bir yapı – kulak düğümlerinin de aynı şekilde kendini tekrar eden ve sonsuza uzanan müzikal hafıza parçaları olduğunu düşündüğümüzde neden kolayca oluştuğunu anlıyoruz. Kendini tekrar eden yapısı dışında müzik gün içerisinde karşılaştığımız diğer her şeyden daha farklı bir uyaran. Örneğin uzun mesafelerce yerleştirilmiş parmaklıklar da kendini tekrar etmesine rağmen her seferinde farklı bir açı veya ışık altında görülecektir. Müzik ise ne zaman stereo sisteminizden yayınlansa birebir aynı şekilde duyulacaktır. Hafızamız tekrardan güç aldığı için müzik, belleğimizin en derin noktasına kadar işlenmekte. Bunların yanında eğer şarkının belli bir bölümünün alışılmamış bir yanı da varsa, beynimiz bu kısmı alıp defalarca aklımızda çalacaktır.
“Temel olarak “Kulak Düğümleri” beynimizin kontrol dışı şarkı söylemesinden ibaret.”
Şikayetçi kesime rağmen, kulak düğümleri genelde zevk alınabilecek ya da en azından nötr olarak tanımlanabilecek bir durum. “Uygulamalı Bilimler ve Sanat Uzmanı” Williamson’nın araştırmasına göre deneklerin sadece %30’u bu durumdan şikayetçi.
Kulak Düğümleri Nasıl Çözülür?
Peki kulak düğümü başımıza geldiğinde ne yapabiliriz? Williamson’a göre beynimizin dil ile ilgili bölümünü çalıştırmamız; bir bulmaca veya bir sohbet başlatmak dikkatimizi bu fenomenden alabilir. İkinci bir çözüm ilk bakışta ters de gelse, şarkının takılan kısmını bilinçli olarak söyleyip şarkıyı bitirmeye çalışmak olabilir. Kulak düğümleri şarkının sadece küçük bir parçası, bu sebepten şarkıyı tamamlamak da bu düğümü çözebilir.
Bir daha bu durumu yaşadığında düğümünle etkileşime geç ve bizimle de aklına takılan şarkıyı paylaşmayı unutma!
References:
Science Friday: https://www.sciencefriday.com/articles/why-do-songs-get-stuck-in-our-heads/
BBC Future: http://www.bbc.com/future/story/20120411-why-do-songs-stick-in-our-heads